توماس نیگل» فیلسوف برجسته معاصر مبدع دیدگاهیدر فلسفه است که می‌گوید هر انسانی دو دیدگاه نسبت به هستی دارد، یک دیدگاه ازبالا و یک دیدگاه از پایین. دیدگاه از بالا معمولاً برابری جویانه است. نگاه از پایینمعمولاً جانبدارانه است. به این دیدگاه‌ها به ترتیب ناظریت و عاملیت گفته میشود.به عقیده نیگل» انسان‌ها در طول عمر و در هر لحظه‌ای از لحظات زندگی یا عاملهستند یا ناظر یا کنشگرند یا نظاره‌گر. گاهی فاعل‌اند و گاهی شاهد. انسان در زمانیکه عامل است نمی‌تواند ناظر باشد و هنگامی‌که ناظر است نمی‌تواند عامل باشد! نقشعاملیت به خود ما منحصر میشود، ولی علاوه بر اینکه در زندگی خود نقش ناظریت داریم،شاهد و نظاره‌گر زندگی دیگران نیز هستیم. ندامت و حسرت از ناظریت انسان ناشی میشود،چون از بالا یا بیرون از گود به خود نگاه می‌کند. وقتی به رفتاری یا گفته‌ای ازخود در گذشته ولو لحظه‌ای قبل نگاه می‌کنیم و از آن گفته یا کرده پشیمان می‌شویم،در مقام ناظریت هستیم؛ درحالی‌که تا قبل از و هنگامی‌که در مقام عاملیت بودیم نسبتبه وجه یا وجوه ناپسند آن گفتار یا کردار آگاهی و شهودی نداشتیم.
ما آدمیان وقتی عاملیم فقط به خود فکر می‌کنیمو سود و زیان خود را در نظر می‌گیریم! وقتی عامل در زندگی هستیم در فکر این هستیمکه به ما چه نفع و سودی می‌رسد و از ما چه چیزی کسر میشود یا چه زیانی وارد می‌گردد،ولی در مقام ناظر وقتی‌که از بالا و از ارتفاع به خود می‌نگریم، درمی‌یابیم که بادیگران هیچ فرقی نداریم و بین ما تفاوتی موجود نیست! اگر من به‌شخصه آقابالاسردارم دیگران هم آقابالاسر دارند. اگر کسی که بالای سر ماست ما را برنجاند، قاعدتاًما ناراحت خواهیم شد، بنابراین اگر هر یک از ما هم کسی را که زیردست ما هست رابرنجاند، او هم ناراحت خواهد شد. اگر بر ما ملالی مستولی شود و یا به نحوی ناراحتو اندوهگین شویم، بر کمیت و کیفیت کارمان تأثیر خواهد گذاشت و دست و دلمان به کارنمی‌رود و مشغولیت فکری تمرکز و توجهمان به کار را بر هم میزند؛ بنابراین پیش آمدناین حالات برای دیگر همکاران نیز متصور است و نباید بدون پرس‌وجو و فهم علت و دلیلخمودگی همکاران، آن‌ها را مواخذه کنیم و فشار بیجا وارد کنیم و یا از آن‌ها شکایتکنیم که چرا خوب کار نمی‌کنید و وظایفشان را به‌درستی انجام نمی‌دهند! چه‌بسا که همکارانما هم گرفتار اندوه و ملال و رنجی هستند و مشکلی بر آن‌ها عارض شده باشد و اینموضوع علت رفتار اداری آن‌هاست! درواقع از موضع ناظریت، خود و دیگران را هم سرنوشتمیدانیم؛ چون خود و دیگران را هم سرنوشت» یا از یک سرشت» میدانیم. اگر بیماریفرزند دل ما را به درد می‌آورد، بیماری فرزند هر فرد دیگری هم دل او را به درد می‌آورد.اگر رفتار متکبران و خودخواهانه مسئول مافوق ما یا گفتار بی‌ادبانه و حرمت شکنانهبالاسری ما موجب تکدر خاطرمان میشود و غرورمان را جریحه‌دار می‌کند، این نحورفتار ما با دیگران نیز موجب ناراحتی و هتک حیثیت آنان خواهد شد. دیدگاه ناظریتمانع خواهد شد که خود را متفاوت ببینیم، بلکه خود را یکی از دیگران و برابر با آن‌هاخواهیم دانست.
اهداف جهاد دانشگاهی ازنظر دکتر حمیدرضا طیبی رئیس ده‌ساله جهاد دانشگاهی
اندر حکایت سخنرانی‌های رئیس جهاد دانشگاهی در گردهمایی‌ها و مجامع
هم ,دیگران ,ناظریت ,دیدگاه ,یک ,آن‌ها ,از بالا ,به خود ,و از ,دیدگاه از ,خواهد شد
درباره این سایت